Problem badawczy to bodziec intelektualny wywołujący reakcję w postaci badań naukowych. Problemy badawcze przybierają postać pytań, na które należy odpowiedzieć w trakcie naszej działalności badawczej. Pytania badawcze mogą być dwojakiego rodzaju:
1) pytania decyzyjne – zaczynają się od cząstki, jeśli są tylko dwie odpowiedzi: tak lub nie, np.
a) Czy chłopcy piją więcej alkoholu niż dziewczęta?
Na to pytanie możemy odpowiedzieć jednoznacznie:
- Chłopcy również częściej spożywają alkohol niż dziewczęta
- Chłopcy rzadziej spożywają alkohol niż dziewczęta.
2) pytania uzupełniające – zaczynają się od wyrażeń typu, takich jak itp.
a) Jakie są przyczyny spożywania alkoholu przez uczniów gimnazjów?
Odpowiedź na takie pytanie nie będzie jednoznaczna, jak w przypadku pytań zamkniętych (pytań decyzyjnych), np.
- Łatwa dostępność alkoholu wpływa na rozwój alkoholizmu wśród młodzieży.
Jednak odpowiedzi na powyższe pytanie może być wiele, wszystkie będą subiektywnymi stwierdzeniami.
W pracy dyplomowej (licencjackiej lub magisterskiej) należy sformułować jeden główny problem i kilka problemów szczegółowych, które uzupełniają główny problem badawczy.
Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001 , s. 220
T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, Wydawnictwo akademickie Żak, Warszawa 1998, s. 175-176